İnsülin hormonu vücutta kan şekerinin düzenlenmesinden sorumludur. Yemek yedikten sonra pankreastan insülin salgılanır, insülin şekerin hücre içine girmesini sağlar. Böylece aldığımız enerjinin hücreler tarafından kullanılması gerçekleşmiş olur. İnsülin hormonunun fazla salınması beraberinde bel bölgesi yağlanmasını getirir ki bu da kiloya bağlı oluşabilecek hastalıkların ön habercisidir.
Vücudumuzun düzgün çalışabilmesi için her öğünden sonra salınan insülin miktarının belirli aralıklarda olması gerekmektedir. Yani insülin ne az ne de çok salınmalıdır. Her ikisi de vücut dengesini bozmaktadır. Vücutta insülin salınımı etkileyen birçok sebep vardır. Besinlerin kan şekerini yükseltme hızı birbirinden farklıdır. Kan şekerini hızlı yükselten besinler beraberinden insülin salınımı da arttırırlar. Ya da kan şekerini yavaş yükselten besinlerde olması gerekenden fazla tüketiliyor ise onlarda insülin salınımını arttırırlar. Tüm bu bilgiler ışığında kan şekerini ve insülin salınımını düzenlemek için glisemik indeks ve glisemik yük adı altında 2 kavram oluşturulmuştur.
Glisemik indeks: Farklı gıdaların kan şekerini yükseltme eğrilerini standardize etmek için kullanılan bir terimdir.
Glisemik indeks 0 ile 100 arasında bir değere sahiptir. Değer ne kadar 100’e yakınsa kan şekerini yükseltme hızı da o kadar yüksektir. Saf şeker yani glukoz referans nokta olarak belirlenmiş ve glisemik indeks 100 olarak kabul edilmiştir, diğer gıdaların glisemik indeksleri de şekere göre düzenlenmiştir. Glisemik indeksi yüksek olan gıdalar tüketildiği zaman kan şekeri çok hızlı bir şekilde yükselme gösterir. Bu nedenle glisemik indeksi ne kadar düşük gıdalar tercih edilirse, kan şekeri o ölçüde yavaş yükselir. Buna bağlı olarak da vücutta salgılanan insülin miktarı az olur. Bir gıdanın glisemik indeksi 55’in altında ise düşük sınıfında, 56-69 arasında bir değerde ise orta 70 ve üzeri ise yüksek glisemik indeks içeren karbonhidrat sınıfı içerisine girer.
Glisemik Yük: Her hangi bir öğünde tüketilen besinlerin içeriğindeki karbonhidratın kan şekerinde oluşturduğu toplam şeker yüküdür. Genellikle glisemik indeksi yüksek besinlerin glisemik yükleri de yüksektir.
Glisemik yük : ( GI x tüketilen CHO’ın gramı ) / 100 olarak hesaplanır.
Vücudun insülin duyarlılığını arttırır + insülin salınımı azaltır:
Açlığınızı azaltır ve sizi uzun süre tok tutar.
BESİNLER | GLİSEMİK İNDEKS | GLİSEMİK YÜK |
KAHVALTILIKLAR mısır gevreği buğday gevreği |
92 59 |
24 12 |
TAHILLAR pirinç-beyaz bulgur |
98 48 |
21 12 |
MAKARNALAR spagetti şehriye |
38 35 |
18 16 |
EKMEK, BİSKÜVİ VB. baget(beyaz,yuvarlak ekmek) tam buğday ekmeği çavdar ekmeği kraker yulaflı bisküvi |
72 77 58 78 55 |
25 9 9 14 12 |
KURUBAKLAGİLLER nohut mercimek barbunya |
28 25 28 |
8 5 7 |
PATATES haşlanmış kızartılmış |
88 75 |
16 22 |
SEBZELER pancar havuç taze bezelye balkabağı |
64 47 48 75 |
5 3 3 3 |
MEYVELER elma kuru kayısı muz portakal üzüm |
38 31 51 48 46 |
6 9 13 5 8 |
SÜT VE TÜREVLERİ normal yağlı süt düşük yağlı yoğurt |
27 33 |
3 10 |
İÇECEKLERkola meyveli gazlı içecek portakal suyu |
63 68 52 |
16 23 12 |
TATLILAR şeker(sükroz) fruktoz(meyve şekeri) bal çikolata bar |
68 19 55 44 68 |
7 2 10 13 27 |